Thuisfront Bovenkarspel april 1947 en mei 1948

Gegevens

Door mijn journalistieke werk voor de vereniging Oud Stede Broec kwam ik in het bezit van " 't Contact " van 30 april 1947, het maandblad waarmee het Katholiek Thuisfront Bovenkarspel het contact onderhield met de katholieke militairen uit Bovenkarspel die in het toenmalige Nederlands-Indië vochten in de zogenaamde politionele acties. Ik wil geen plaats bieden aan alles wat ik in dit blad tegenkom, maar mijn selectie geeft perfect aan hoe nu (november 2013) meer dan 65 jaar geleden de mensen in de katholieke gemeenschap van Bovenkarspel in een openbare publicatie met elkaar omgingen. En hoe dat aan de militairen werd bericht.

Het blad was een initiatief van een organisatie van vrijwilligers die wekelijks veel tijd staken in behoud en versterking van de band tussen de militairen en de parochie. Dus niet de band tussen de militairen en de gehele dorpsgemeenschap, want in die tijd bestond een scherpe scheiding tussen katholieken en hen die een andere of geen godsdienst hadden. Ieder deel van  de dorpsgemeenschap dopte zijn eigen boontjes.

Om in die beeldspraak te blijven, de katholieke miltairen kregen veel en royale boontjes. De vrijwilligers van thuisfront schreven brieven naar de jongens, of ze er familie van waren of niet. Die gingen alle per luchtpost. Vakbladen, stands- en weekbladen en pakketten werden per boot verzonden. Dat kostte alles bij elkaar heel wat van de guldens die in die tijd niet bepaald royaal gezaaid waren. Het abonnement op 't Contact en gulle gaven zorgden dat de kas telkens flink aangevuld werd.   

Dorpsschokkend

In het nummer van april 1947 schreef kapelaan Pas, stuwende kracht achter het Thuisfront, op de voorpagina hoe het nieuws binnenkwam over het vertrek van pastoor Linthorst en de benoeming van zijn opvolger pastoor Boekel. Ik breng er een samenvatting van. Pas schrijft hoe op maandag 21 april om half twaalf op de pastorie een telefoontje binnenkwam uit Middelharnis. "Hallo, kapelaan, U spreekt met pastoor Boekel, den nieuwen pastoor van Bovenkarspel. " 

Pas vervolgt: 'Zo bereikte ons het dorpsschokkende nieuws, dat Bovenkarspel en ook jullie in Indië een nieuwen pastoor hebben gekregen. Want toevalligerwijze was de post die morgen voor het eerst bijzonder vroeg, maar ja, dat had die benoemingsbrief ook niet kunnen dromen, dat ze de hele dag op het kantoor zou blijven liggen, omdat Tante Pos vandaag zo vroeg uit de veren was.'

De kapelaan schrijft nog even over het vertrek van pastoor Linthorst naar Rotterdam, de stad van zijn hart, besluitend met 'Vaarwel pastoor, 't ga U goed !' Hij vervolgt met: 'Leve de pastoor ! Tengevolge van de uitbundige blijdschap waarmee pastoor Boekel van Middelharnis zich aankondigde als de nieuwe herder van Bovenkarspel, spreekt onze telefoon de laatste weken een beetje heesch. Ook deze pastoor was blij met de verplaatsing, en ook de parochianen van Bovenkarspel waren blij, omdat ze een pastoor terugkregen die graag bij hen kwam. Jongens, wat willen we nog meer verlangen op de wereld! In het kleine wereldje van Bovenkarspel zijn we allemaal blij, de gaande en de komende man, en al degenen die achterbleven.'

Vrije zaterdagmiddag

De lezers van 't Contact kwamen weer met beide benen op de grond door het verslag dat voorzitter Piet Bakker, beter bekend als Piet Sigaret, doet van de viering op 25 januari van het vijfentwintigjarig bestaan van de afdeling Bovenkarspel van de K.A.B., katholieke arbeidersbeweging. De dag begon met een plechtige heilige mis, 's middags was er een receptie en op de feestavond voerde Partobo (parochieel toneel Bovenkarspel) het toneelstuk 'Het gouden kalf op'.  Piet schrijft ook over de groeiende samenwerking tussen de LTB (Land- en Tuinbouwbond) en de KAB, waarmee volgens hem een halt kan worden toegeroepen aan het steeds dreigende communisme. Even opmerkelijk is dat Piet Bakker meedeelt dat met de tuinders is overeengekomen dat hun personeel het hele jaar door een vrije zaterdagmiddag krijgt. Als op acht vrije middagen toch gewerkt moet worden, dan worden deze als overwerk uitbetaald. Ieder krijgt vier snipperdagen per jaar en tussen mei en oktober twee keer drie dagen vakantie.

Piet Bakker was een vooraanstaand vakbondsman, gemeenteraadslid, wethouder van Bovenkarspel en vice-voorzitter van de Kamer van Koophandel voor West-Friesland. 

Van zuk of zuk

't Contact had ook de rubriek 'Van zuk tot zuk' waarin Dirk Visser van Gertje Visser de jongens in 'ons Indië' vertelt van klein lief en leed. Tegenwoordig hebben velen de mond vol over privacy, we kennen de buren nauwelijks, trekken ons terug op ons eigen domein. In de eerste helft  van de vorige eeuw en ook jaren later was het de gewoonste zaak van de wereld dat je wist wat, bijna per persoon, in je woonomgeving omging. Dat was volgens mij een betere wereld.

Maar nu, het kleine lief en leed.

1 april: vrachtvaarder Klaas Tames kreeg zijn boot niet aan de praat toen hij een vracht mest naar de stad wilde brengen. Van de motor was de magneet gestolen, een schadepost van bijna tweehonderd gulden.

4 april: Kees Appelman is opgenomen in het ziekenhuis in Lutjebroek. Catrien Sikking ligt weer in het Sint Jan ziekenhuis in Hoorn, waar haar been weer moet worden gezet.

6 april: met man en macht wordt gedregd bij de brug aan de Stationslaan, omdat kinderen vertelden dat een jongetje van P. Groot in de sloot was gewaaid. Maar het jochie stond vol belangstelling naar het dreggen te kijken.

7 april: eerste dag van de Pasenkermis. Het geheel heeft het aanzien van een stadse kermis. In het Vereenigingsgebouw draaide 's middags een film van Charley Chaplin en 's avonds de sensationele film 'De strijd om de Matterhorn' .

8 april: De vermiste expediteur Jan Sluis, hij had met de handkar een bodedienst tussen Broekerhaven en Enkhuizen, wordt levenloos uit de sloot 'De Wijzend '

opgehaald, vlak voor het huis van P. de Jong. Sluis was al een paar dagen vermist.

Een droevig ongeval komt de kermisvreugde storen. Nico, het 14-jarig zoontje van Meindert Bakker uit de Ymertstraat wordt in de nabijheid van de Pastorie in Grootebroek door een vrachtauto van Barend Groot overreden. De Pastoor van Grootebroek heeft het H. Oliesel toegediend en op weg naar het ziekenhuis in Lutjebroek is Nico overleden. De bestuurder treft geen schuld.

9 april: laatste dag van de kermis. Over het algemeen was het weer de laatste dagen koud en guur en kwamen de mensen 's avonds laat van een koude kermis thuis.

11 april: Piet Maas vertrekt als  militair met de 'Nieuw Holland' naar de Oost.

17 april: voor het kopen van appelstroop is geen distributiebon meer nodig. Van Anton Groot wordt in het ziekenhuis van Enkhuizen een abces uit de buik weggenomen.

De freesmachine van Cor Peerdeman verdwijnt in de sloot.

20 april: Simon Doodeman is benoemd tot armmeester als opvolger van P. Botman.

21 april: pastoor Linthorst is benoemd tot pastoor van de Christus Koning-parochie in Rotterdam. Pastoor in Bovenkarspel wordt A. Boekel uit Middelharnis.

De freesmachine van Cor de Wit werd naast de schuit gereden en kwam half te water.

26 april: Willem Beemster, Gerrit Hoogland en Manus Blokdijk vertrekken met    ' De Boissevain' naar de Oost.

28 april: Simon Deen Wzn. vertrekt als vrijwilliger naar de Oost. Twee freesmachines in de sloot, die van Jan Boon-Bot en die van Nico Broersen.

29 april: tot directeur van de PTT in Bovenkarspel is benoemd de heer v.d. Pol, een niet-katholiek.

30 april: afscheidsreceptie van pastoor Linthorst.

De melkwagen van Jaap Bakker wordt door de Naco-bus opzij gezet, waarbij een hoeveelheid melk verloren ging. De wagen zelf bleef onbeschadigd. 

Burgerlijke stand

Tot in de jaren zeventig van de vorige eeuw verstrekten gemeenten aan dagbladen zogenaamde 'opgaven van de burgerlijke stand', maandelijks overzicht van geboorten, overlijdens, verhuizingen. Het spreekt vanzelf dat de lezers daar een grote belangstelling voor hadden. Het ging immers over het wel en wee van je medeburgers. Nederland heeft nu een college bescherming persoonsgegevens dat er op toeziet dat niet publiekelijk bekend zal worden gemaakt wat met ieder van ons gebeurt. Maar op de zogenaamde sociale media laten honderdduizenden zelf sporen na over hun belangstelling, hun wel en wee. Een vrije keuze die wereldwijd kan worden gevolgd. Voordeel ?    

De burgerlijke stand van Bovenkarspel van de maand april 1947 geeft de volgende geboorten.

2 april Anna, dochter van A.Steltenpool-Spek

5 april Joannes, zoon van A.Bertrand-Boon

11 april Liduina, dochter van P.Degeling-Zwarthoed en Margaretha, dochter van B.Peerdeman-Dekker

13 april Cornelis, zoon van G.Visser-Beemster

19 april Gertrudis, dochter van P. Rood-Schouten

24 april Martha, dochter van M.Peerdeman-Hoogland

26 april Maria, dochter van C.Dekker-Schuitemaker

28 april Franciscus, zoon van S. Duys-Appelman

Overleden: 8 april Nico Bakker Mzn, 14 jaar

Getrouwd:

Frederik Molenaar (Enkhuizen) met Joanna Visser (Paay)

Cornelis Klaassen (Enkhuizen) met Anna Bollen

Nicolaas Bos met Catharina Buysman (Grootebroek)

Onder de kop 'Verhuizingen' geeft de gemeente het overzicht van de mensen die zich in de gemeente hebben gevestigd en van hen die Bovenkarspel de rug toekeerden. Opvallend is dat de nieuwe pastoor A. Boekel uit Middelharnis ook A.M. Baas en C. Baas meenam. Dat moeten zijn huishoudsters zijn geweest.  Onder de personen die vertrokken was N. Deen die met zijn boot de Stella Maris op 11 april naar Amsterdam was gegaan.

De parochie zelf had in 't Contact ook een eigen inbreng in het overzicht van wat in Bovenkarspel gebeurde. Op 21 april bijvoorbeeld werd Catharina-Kok bediend, zij ontving het laatste Heilige Sacrament der zieken.

Ook wordt melding gemaakt van huwelijksjubilea. Op 23 april was het echtpaar Dekker-Schaper 35 jaar getrouwd en het echtpaar C.Laan-Buysman 40 jaar. Donderdag 24 april vierden J.Kok-Hoogland de koperen bruiloft. En op 29 april was het veertigjarig feest van W.Boon-Visser en het zilveren feest van J.de Wit-Boots.

MEI 1948

Uiteraard verscheen ook in 1948 't Contact. Van de maand mei heb ik  een overzicht met als begin de vijfde mei, viering van bevrijdingsdag, maar ook van het 12,5-jarig ambtsjubileum van burgemeester Jan Elders. Maar de feestdag werd verstoord door een noodlottig ongeval, zo schrijft in de rubriek van Zuk of Zuk Dirk Visser, zoon van Gertje. Het tweejarig zoontje van Simon Berkhout-Dekker raakt in een onbewaakt ogenblik in de Westerwortelensloot in Broekerhaven. Hij wordt direct op het droge gebracht, maar dat mocht niet baten. Het jongetje overleed.

6 mei: daar het steeds droger voor de bloembollen begint te worden, ziet men weer verschillende motorpompen het gewas besproeien. De mooie stand van de bollen wil men hiermee bevorderen.

9 mei: tweeennegentig kinderen doen hun eerste heilige communie, onder anderen de drieling van het echtpaar C.Smit-de Graaf. Ouders en kinderen worden 's middags door de pastoor in het Vereenigingsgebouw gefeliciteerd.

10 mei: bakker Hanff heeft een strop. Zijn dochter zet een knap karretje tegen een vrachtauto die intussen wegrijdt en de fiets behoorlijk kraakt.  Na een warme dag van tropische hitte worden we 's middags om vijf uur verrast door zware donderbuien, die zware schade toebrengen, vooral doordat op sommige plaatsen hagel, ja zelfs stukken ijs uit de lucht vallen. Een strook Venhuizen, Nieuweweg, Hoogkarspel en Lutjebroek wordt het zwaarst door de hagel getroffen. Hele velden tulpen en ook boomgaarden worden zo goed als vernietigd.

11 mei: Gerard Klarenbeek, 27 jaar oud, wordt 's avonds na het werk onwel en wordt 's nachts om twee uur naar het ziekenhuis in Hoorn gebracht. Enige uren later overleed hij aan hersenvliesontsteking.  Twee maanden eerder was zijn vader overleden.

12 mei: Antoon Bertrand verhuist naar het pand van Piet Koster die naar het pand van Bertrand gaat.

14 mei: de militair A. Hoek die sinds januari 1947 in het hospitaal in Amersfoort wordt verpleegd, komt met vijf dagen verlof naar Bovenkarspel.  Niek de Boer voert de eerste nieuwe aardappelen van de koude grond aan. Deze piepertjes zijn extra voorgekiemd en hebben door het uitblijven van nachtvorst een gunstig resultaat. Ze brengen een gulden per kilo op.

15 mei: de heren P. Laan en Jac. Mantel worden opgebracht. Vermoedelijk zal klandestein slachten er de oorzaak van zijn.  Onze plaatsgenoot J. Deen, winkelier te Broekerhaven, thans verblijvend in het St. Nicolaas Gesticht in Enkhuizen overlijdt plotseling aan hartverlamming.

17 mei: vanwege het mooie weer wordt de jaarlijkse processie buiten gehouden (nog vijf jaar zo, dan komt er geen mens meer).

18 mei: na na dagen van rust met pinksteren ben je weer fit en kun je weer hardlopen. Vraag maar aan P.Noordeloos die met zijn spitmachine te water loopt.

19 mei: Crescendo brengt een serenade aan het veertigjarig echtpaar J.Deen-Koster. De duizendste brief uit Indië voor Thuisfront wordt aan de pastorie bezorgd.

20 mei: S. Dodeman volgt het voorbeeld van P.Noordeloos. Een machine op hoge poten moet je kunnen bijbenen en daar de pootjes van S.Dodeman nogal kort zijn loopt de machine het maaium in.  - Als je gezamenlijk een dagje er op uit wilt, ben je er nog niet altijd van verzekerd, dat je  'uit' komt. Door een misverstand bleef een groep personen voor drie bussen op de hoek van het Padje staan.

21 mei: de verkenners vieren de verjaardag van hopman S. Botman. Met auto en versierde kruiwagen , voorafgegaan door een bruidje en twee tamboers  wordt hij feestelijk ingehaald.

25 mei: de edelsmid Vonk bevestigt de nieuwe tabernakeldeuren.

26 mei: vandaag is het vijfentwintig jaar geleden dat onze pastoor tot priester werd gewijd.

27 mei: KGB houdt de jaarvergadering.

28 mei: de gebroeders Kragtwijk uit Bovenkerk arriveren om de kerk te versieren. Geholpen door enige stoere knapen en 's nachts doorwerkend toveren zij de kerk om in een prachtig bloemenpaleis. - De welpen vieren de verjaardag van Jo de Wit. Ze halen haar af met een schuit.

29 mei: horde twee van de welpen doet niet onder voor horde een in het vieren van verjaardagen. Nu is Gre Fit aan de beurt. - De Margaretha-vereniging trekt met man en macht de kerk in om alles mooi schoon en helder te maken.

30 mei: de pastoor viert zijn zilveren priesterfeest en kapelaan Drost zijn verjaardag.